د 'هیئة تحریر الشام' وسله‌والې ډلې مشر ابو محمد الجولاني څوک دی؟

د "هیئت تحریر الشام" اسلامپاله ډلې جنګیالیو د سوریې کنټرول تر لاسه کړی دی.

هیئت تحریر الشام د سوریې د پخواني حکومت (د بشارالاسد حکومت) پر وړاندې یو له مهمو مخالفو ډلو څخه ګڼل کېږي.

دا ډله چې د القاعده او داعش څخه جلا شوې ده، د ډېرو هېوادونو له خوا د ترهګرې ډلې په توګه پېژندل کېږي.

د هیئت تحریر الشام مشر ابومحمد جولاني د بشري حقونو په نقض کولو تورن دی او متحده ایالاتو د هغه د نیولو لپاره ۱۰ میلیونه ډالر انعام اعلان کړی دی.

په وروستیو کلونو کې هغه هڅه کړې چې د ځان یو معتدل انځور وړاندې کړي.

جولاني د کوم ځای دی؟

ابومحمد جولاني یو مستعار نوم دی او د هغه د اصلي نوم او عمر په اړه بېلابېل نظرونه موجود دي.

جولاني د امریکا د پي بي اس( PBS ) شبکې سره په یوه مرکه کې ویلي و، چې اصلي نوم یې احمد شرع دی، اصلاً د سوریې دی او د جولان د سیمې سره تړاو لري. د هغه په وینا، هغه د سعودي عربستان په پلازمېنه ریاض کې زېږېدلی دی او پلار یې هغه مهال هالته کار کاوه خو په دمشق کې لوی شوی دی.

که څه هم، ځینې راپورونه ښيي، چې هغه د سوریې په ختیځ دیرالزور کې زېږېدلی دی. داسې شایعات هم شته، چې هغه له وسله والو ډلو سره له یوځای کېدو مخکې د طب په برخه کې زده کړې کړې وې.

د ملګرو ملتونو او اروپایي اتحادیې د راپورونو له مخې د جولاني د زېږون نېټه د ۱۹۷۵ او ۱۹۷۹ کلونو ترمنځ ښودل شوې ده. انټرپول د هغه د زېږون کال ۱۹۷۹ ښودلی دی خو د السفیر ورځپاڼې راپور ورکړی، چې هغه په ۱۹۸۱ کې زېږېدلی دی.

جولاني څنګه د یوې اسلامپالې ډلې مشر شو؟

ویل کېږي، چې جولاني ۲۰۰۳ کال کې په عراق کې د امریکا په مشرۍ د ایتلاف له برید وروسته له جهادي ډلې القاعدې سره یوځای شو.د غربي هېوادونو ایتلاف ډېر ژر دصدام حسین او بعث ګوند له واکه لرې کړ، خو د بېلابېلو وسله والو ډلو له سخت مقاومت سره مخ شو.

په ۲۰۱۰ کال کې امریکایي ځواکونو په عراق کې جولاني ونیوه او د کویټ سرحد ته نږدې په بوکا کمپ کې یې بندي کړ. داسې ښکاري، چې هغه په دې کمپ کې له هغو جهادیانو سره اړیکې پیدا کړې، چې وروسته یې د اسلامي دولت ډلې (داعش) بنسټ کېښود او د هغو له منځ ابوبکر بغدادي، چې د داعش مشر و.

د یادونې ده، چې نوموړی له یاد بنده بیا خوشې شو.

جولاني رسنیو ته ویلي، چې په سوریه کې د بشار الاسد د حکومت پر وړاندې د ۲۰۱۱ کال وسله والو نښتو له پیل وروسته، ابوبکر بغدادي هغه ته دنده وسپارله، چې سوریې ته لاړ شي او هلته د القاعدې یوه څانګه رامنځته کړي.

جولاني د جبهه نصرت په نوم د یوې وسله والې ډلې مشري په غاړه واخیسته، چې په پټه د داعش سره اړیکې درلودې. دغه ډله د جګړې په ډګر کې د پام وړ بریاوو ته ورسېده.

په ۲۰۱۳ کال کې جولاني د جبهه نصرت اړیکې له داعش سره پرې کړې او دا ډله یې د القاعدې تر کنټرول لاندې راوسته، خو په ۲۰۱۶ کال کې جولاني په یوه ثبت شوي پیغام کې اعلان وکړ، چې له القاعدې څخه هم جلا شوی دی.

په ۲۰۱۷ کال کې جولاني اعلان وکړ، چې د هغه ځواکونه له نورو یاغي ډلو سره یوځای شوي او د "هیئت تحریر الشام" په نوم یې نوې ډله جوړه کړې ده، چې عمومي مشري یې د هغه په غاړه ده.

جولاني څه ډول رهبر دی؟

د جولاني تر مشرۍ لاندې هیئت تحریر الشام د سوریې په شمال لوېدیځ کې د ادلب او شاوخوا سیمو تر ټولو مهمه یاغي ډله ګرځېدلې ده. د جګړې له پیل مخکې د ادلب نفوس ۲.۷ میلیونه و، خو د ځینې اټکلونو له مخې، د کډوالو په راتګ سره دا شمېر ۴ میلیونو ته رسېدلی دی.

دغه ډله د "د ژغورنې دولت" پر بنسټ کنټرول لري، چې په ادلب ولایت کې د یوې محلي ادارې په توګه فعالیت کوي روغتیا، زده کړو او کورني امنیت په برخو کې چوپړونه وړاندې کوي.

جولاني په ۲۰۲۱ کال کې د پي بي اس سره په یوه مرکه کې وویل، چې د القاعدې د نړیوال جهاد له ستراتیژۍ څخه پیروي نه کوي. هغه زیاته کړې وه، چې اصلي هدف یې د بشار الاسد لیرې کول دي او ادعا یې وکړه چې متحده ایالات او لوېدیځ هم ورته هدف لري.

نوموړي ویلي و: "دا سیمه د اروپا او امریکا د امنیت لپاره ګواښ نه دی او د نړیوال جهاد د عملي کولو لپاره بنسټ نه ګڼل کېږي. "

په ۲۰۲۰ کال کې هیئت تحریر الشام په ادلب کې د القاعدې مرکزونه وتړل، د دوی وسلې یې ضبط کړې او ځینې مشران یې بندیان کړل. دغې ډلې د داعش د عملیاتو پر وړاندې هم مبارزه کړې ده.

مخکې کې چې کومې سیمې تر کنترول لاندې وې هالته یې د اسلامي شریعت قوانین نافذ کړي و خو د نورو جهادي ډلو پرتله یې دغه قوانین یې په سختدرېځه توګه نه پلې کول. دا ډله په ښکاره توګه له مسیحیانو او نورو نامسلمانانو سره تعامل لري، چې له همدې امله جهادي ډلې د هغه پر ډېرې منځلارۍ نیوکه کوي.

سره له دې، د بشري حقونو ډلو هیئت تحریر الشام د ولسي اعتراضونو د ځپلو او د بشري حقونو د سرغړونو په تور تورن کړی دی. جولاني دغه تورونه رد کړي دي.

هیئت تحریر الشام د لویدیځ او منځني ختیځ د څو هېوادونو او د ملګرو ملتونو د امنیت شورا له خوا د یوه ترهګر سازمان په توګه پېژندل شوی دی.

د متحده ایالاتو حکومت، له القاعدې سره د جولاني د پخوانیو اړیکو له امله د هغه د نیولو لپاره د هر ډول معلوماتو په بدل کې ۱۰ میلیونه ډالر انعام ټاکلی دی.