ټرمپ وايي که د اوکرایین د سولې خبرو کې ژر پرمختګ ونه شي نو امریکا به ترې تېره شي

د امریکا ولسمشر ډونلډ ټرمپ وايي، که مسکو یا کیېف د سولې یوې هوکړې ته رسېدل "ډېر ستونزمن" کړي، نو امریکا به د روسیې او اوکرایین ترمنځ د جګړې پای ته رسولو لپاره د نورو مذاکراتو له منځګړیتوبه لاس واخلي.

ټرمپ د جمعې پر ورځ سپینه ماڼۍ کې په خپل کاري دفتر کې خبریالانو ته وویل چې دی تمه نه لري چې اوربند دې "په څو مشخصو ورځو" کې وشي، خو غواړي چې دا کار "ژر" وشي.

تر دې څو ساعته ورمخکې د امریکا بهرنیو چارو وزیر مارکو روبیو هم خبرداری ورکړی و چې که هوکړه نه کېږي، نو امریکا به مذاکرات پرېږدي.

هغه زیاته کړې وه چې واشنګټن "نور لومړیتوبونه" هم لري چې باید تمرکز پرې وکړي.

ښاغلي روبیو ویلي وو: ''موږ به تر اونیو یا میاشتو پورې دا هڅې روانې و نه ساتو."

روسیې په ۲۰۲۲ کال کې پر اوکرایین پوځي یرغل وکړ او د هر ډول اوربند لپاره یې یو شمېر شرطونه ایښي دي.

د ډونلډ ټرمپ اداره له دې باور سره سره چې و به کولای شي ژر یوه هوکړه رامنځته کړي، تر اوسه د بشپړ اوربند په ټینګولو کې بریالۍ نه ښکاري او واشنګټن په دې لړ کې دواړه لوري ګرم ګڼي.

ښاغلي روبیو د پنجنشبې پر ورځ د فرانسې پلازمېنه پاریس کې له اروپايي مشرانو سره اوکرایین کې د یوه احتمالي اوربند په هکله له خبرو وروسته خبریالانو ته وویل ''موږ باید اوس دا ژر معلومه کړو چې کېدای شي او که نه شي کېدای - زه د یو څو ورځو خبره کوم.''

نوموړي د اوربند په هکله وویل، ''که دا نه کېږي، نو موږ به مخکې ځو''. دی وايي، دا څرګنده ده، چې د سولې یوې هوکړې کېدل ګرانه چاره ده، خو په خبره یې اړتیا دا ده، چې داسې نښې، نښانې باید وي، چې دا ژر کېدای شي.

د یادونې ده، چې د امریکا ولسمشر ډونلډ ټرمپ د دویم ځل لپاره د متحدو ایالتونو ولسمشر په توګه له ټاکل کېدو مخکې ویلي و، چې د ولسمشرۍ دندې له سمبالولو وروسته به په ۲۴ ساعتونو کې جګړه پای ته ورسوي.

کله چې د روسیې ولسمشرۍ ماڼۍ له ویاند دیمتري پیسکوف نه پوښتنه وشوه، چې ولسمشر ټرمپ د اوربند په هکله له روسیې نه د یوه ځواب په تمه دی، نوموړي وویل: ''روانې خبرې کافي ستونزمنې دي.''

هغه زیاته کړه، ''روسی لوری د خپلو ګټو لپاره په دې کړکېچ کې د سولې یوې هوکړې ته د رسېدو هڅه کوي او دروازې یې د خبرو لپاره پرانیستې دي.''

دا څرګندونې داسې مهال شوې، چې پر اوکرایین د روسیې بریدونه روان دي. د جمعې پر ورځ د اوکرایین ولسمشر ولودیمر زېلینسکي پر خواله رسنۍ اېکس یوه پیغام کې وویل، د روسي پوځ تازه توغندیزو بریدونو له کبله دوه کسان وژل شوي دي.

د ښاغلي روبیو له وروستیو څرګندونو مخکې داسې رپوټونه هم خپاره شول، چې امریکا او اوکرایین د معادن په هکله د یوې هوکړې په تړاو یو ګام مخکې تللي دي. د یادونې ده، چې د دې هوکړې لومړی نوښت هغه وخت ګډوډ شو، چې د ټرمپ او زېلینسکي تر منځ یوه ناسته په ناندریو بدله شوه.

د پنجشنبې پر ورځ د دواړو هېوادونو له لوري یو یادښت لاسلیک شو، چې پکې ویل شوي، دوی هوډ لري چې د اقتصادي همکاریو یوه تړون د یوې برخې په توګه د اوکرایین بیا رغونې لپاره یو مالي صندوق رامنځته کړي. د اوکرایین حکومت لخوا دغه خپاره شوي یادښت کې ویل شوي، چې هدف د اپریل میاشتې تر ۲۶ پورې دا هوکړه نهايي شي.

د اقتصاد وزیرې یولیا سویرېدینکو پر خواله رسنۍ اېکس د دې یادښت اعلان تر څنګ هغه تصویرونه هم خپاره کړي، چې سویرېدینکو او د امریکا مالیې وزیر سکاټ بیسینت پکې د یوې انلاین غونډې پر مهال جلا – جلا د یادښت لاسلیکولو په حال کې لیدل کېږي.

سویرېدینکو په دې پیغام کې لیکلي: ''ډېر څه باید وشي، خو اوسنی رفتار او پرمختګ داسې دلیل رامنځته کوي، چې تمه وشي دا سند به د دواړو هېوادونو لپاره ډېر ګټور وي.''

بیسینت بیا وايي، د جزیاتو په هکله اوس هم کار کېږي، خو په خبره یې جوړجاړی ''تر کافي حده پورې هماغسې دی، چې موږ پرې مخکې یوه خوله شوي وو.''

ولسمشر ټرمپ د ایټالیا له لومړۍ وزیرې جورجیا میلوني سره یوې ګډې خبري غونډې ته د دې هوکړې یادونه وکړه: ''موږ د معادن یوه هوکړه لرو، چې فکر کوم راتلونکې پنجشنبه به لاسلیک شي... او زه ګومان کوم دوی به دا هوکړه وکړي. نو موږ به وګورو، خو موږ په دې هکله یوه هوکړه لرو.''

د اوکرایین پارلمان غړې او له اروپايي ټولنې سره د ادغام کمېټې مشره ایوانا کلیمپش له بي بي سي سره خبرو کې وویل، د دې هوکړې په هکله به ''وروستۍ'' پرېکړه د اوکرایین پارلمان کوي.

دا زیاتوي: ''هیله مې دا ده چې داسې کافي لاملونه وي، چې هر څه لاسلیک کېږي او که دا تصویب شي نو دا زموږ د هېواد او خلکو په ګټه وي.''

دا یادښت داوکرایین پر انرژۍ کارځایونو د روسیې ولسمشر ولادیمر پوتین د بریدونو امر له ۳۰ ورځو پوره کېدو سره همماله خپرېږي. د کریمیلین ویاند وايي، پوتین تر اوسه پورې د موقت اوربند په هکله نوی امر نه دی کړی.

د پنجشنبې پر ورځ د اوکرایین بهرنیو چارو وزیر اندري سیبیها د روبیو تر څنګ د ټرمپ له ځانګړي استازي سټیو ویټکاف سره په پاریس کې ولید او د جګړې پای ته رسولو پر لارو چارو ورسره وغږېد.

سیبیها وايي، دوی ''د شفافې او تلپاتې سولې په هکله وغږېدل'' او دغه راز یې ''د بشپړ اوربند، څو ملیتي ډلې او د اوکرایین لپاره د امنیتي تضمین'' په هکله خبرې وکړې.

تر اوسه د یوې احتمالي هوکړې جزیات نه دي په ډاګه شوي، خو مخکیني برالا شوي اسناد ښيي، چې هوکړه له معادن سره سره د اوکرایین انرژۍ اډانې او دغه راز د دې هېوادو تېلو او ګازو تر کنټرول پورې غځول شوې ده.

اوکراییني استازي د ټرمپ هغې غوښتنې پر وړاندې مقاومت کوي، چې د اوکرایین لپاره د امریکا مخکینیو پوځي مرستو لګښتونو پرې کولو لپاره یو ګډ مالي صندوق باید جوړ شي، خو داسې ښکاري چې د نوموړي هغه خبره یې منلې چې دا به د جګړې له پای ته رسېدو وروسته د دې هېواد په بیا رغاونه کې مرسته وکړي.

په یادښت کې راغلي: ''د امریکا خلک هیله لري، چې د اوکرایین د خلکو تر څنګ په یوه ازاد، خپلواک او خوندي اوکرایین کې پانګونه وکړي.''

د زېلینسکي تمه دا وه، چې د اوربند هوکړې په صورت کې به د امریکا امنیتي تضمین ترلاسه کړي. نوموړي تېره میاشت اروپايي مشرانو ته ویلي و:

'' د امنیت له تضمین پرته د اوربند هوکړه د اوکرایین لپاره خطرناکه ده.''

خو امریکا تر اوسه پورې کیېف ته د امنیتي تضمین له ورکولو ډډه کړې. سپینه ماڼۍ وايي، یوازې د امریکا کاروباري شتوالی به بسنه وکړي، چې روسیه له نوره یرغله ډډه وکړي، خو په ۲۰۲۲ کال کې چې دوی یرغل وکړ، داسې و نه شول.